فرایند

رجبی, حدیث

صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله

|
|
|
ارجاع به این مقاله
RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
|
اشتراک گذاری

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

شماره‌های پیشین نشریه

دوره 22 (1397)

شماره 59

دوره 21 (1396)

دوره 20 (1395)

دوره 19 (1394)

دوره 18 (1393)

دوره 17 (1392)

دوره 16 (1391)

دوره 15 (1390)

دوره 14 (1389)

دوره 13 (1388)

دوره 12 (1387)

دوره 11 (1386)

	فرایند"خویش" فهمی انسان در نظر ابن سینا
مقاله 6، دوره 22، شماره 59، بهار و تابستان 1397، صفحه 91-108 اصل مقاله (518 K)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
نویسنده
حدیث رجبی
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
چکیده
کیفیت ادراک ذات، در آثار ابن‌سینا به‌طور تفصیلی تحلیل و بررسی نشده است. با بررسی مبانی نظری شیخ در تحلیل فرایند ادراک، روشن میشود که پدیدۀ احساس در مرحلۀ نفس حیوانی به‌عنوان مبدأ معرفت(ادراک برآمده از حس) و علم(ادراک برآمده از عقل)، بدون انفعال حواس از محسوس محقق نمیشود. در پس احساس، عقل یا وهم با شکل‌گیری ادراک حسی و خیال، به‌طور دفعی، بدیهیاتی ازقبیل «تمایز» اشیاء و شعور به ذات را به‌عنوان متعلقات معرفت درک میکند. همراه با ادراکات حسی، عقل هیولانی و بالملکه به‌عنوان دو مرتبۀ نخست عقل، در تعامل با نفس حیوانی و به‌واسطه خیال، ادراک معقول را آغاز میکنند؛ عقل هیولانی که مقدم بر دیگر مراتب عقل است، به‌مثابه هیولای نخستین، عاری از هرگونه فعلیت و صورت معقول یا محسوس است؛ ازاین‌رو، تمام ادراکات دریافت‌شده از خیال و وهم در مرتبۀ عقل بالملکه و یا بالفعل برای نفس ناطقه حاصل میشوند. بنابراین «خویش‌فهمی» انسان نیز به‌عنوان ادراکِ علمیِ معقول از خود که فراتر از شعور و درک معرفتی به ذات است از مرحله عقل بالملکه به بعد و مبتنی بر فعالیت اولیه بدن و قوای حسی محقق میشود.
کلیدواژه‌ها
علم؛ معرفت؛ شعور به ذات؛ ادراک حسی؛ عقل هیولانی؛ عقل بالملکه
موضوعات
فلسفه مشاء
عنوان مقاله [English]
Self-awareness Process According to Avicenna
نویسندگان [English]
Hadis Rajabi
Assistant Professor, Theology Department, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The quality of the perception of nature has not been analyzed in detail in the works of Avicenna. By analyzing his theoretical principles in the analysis of perception process, it becomes clear that the phenomenon of sense in the stage of the animal soul as the source of knowledge (perception from the senses) and science (perception from reason) is not realized without the passivity of senses from the tangible. Beyond the sense, intellect, or illusion, with the formation of sense perception and imagination, it expressly perceives some obvious evident such as the "differentiation" of objects, and understanding of nature as an attribute of knowledge. Along with the sense perceptions, material and habitual intellects begin the intelligible perception as the first two orders of intellect in interaction with animal soul and through imagination. The material intellect that precedes other orders of intellect, as the first material, is free from any actuality and intelligible form. Therefore, all the perceptions received from imagination are attained for the rational soul at habitual or actual intellect level, and thus the human "self-understanding" is realized as an intelligible scientific perception from itself and beyond the consciousness and understanding of the nature from habitual intellect so far and based on the initial activity of the body and the sensory powers.
کلیدواژه‌ها [English]
Science, Knowledge, Understanding of the nature, Sense perception, Material intellect, Habitual intellect


مراجع
آهنچی، امید؛ انواری، سعید(1390)، «برهان انسان معلق ابن‌سینا و بررسی امکان تحقق علمی آن»، حکمت سینوی، شماره 46 ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله(1375)، الاشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغه ــــــــــــــ(1978م)، الانصاف، کویت، وکاله المطبوعات ــــــــــــــ(1404هـ الف)، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، بیروت، مکتبه الاعلام اسلامی ــــــــــــــ(140۰هـ)، رساله فی الانسان در الرسائل، قم، انتشارات بـیدار ــــــــــــــ(1313)، رساله الطلسمات و النیرنجات در رسائل اخری لابن‌سینا(شرح الهدایه الاثیریه)،، تهران، بیجا ــــــــــــــ(2007م)، رساله احوال النفس، پاریس، دار بیبلیون ــــــــــــــ(1404هـ ب)، الشفاء(الطبیعیات)، النفس، تحقیق سعید زاید، قم، مکتبه آیت الله المرعشی ــــــــــــــ(1404هـ ج)، در الشفاء(المنطق)، البرهان، تحقیق سعید زاید، قم، مکتبه آیت الله المرعشی ــــــــــــــ(1371)، المباحثات، تحقیق محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار ــــــــــــــ(1363)، المبدأ و المعاد، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی، چاپ نخست ــــــــــــــ(1379)، النجات من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران سلیمانی، فاطمه(1388)، «روش طبیعت‌شناسی ابن‌سینا»، حکمت سینوی، شماره 41 فعالی، محمد تقی(1376)، ادراک حسی از دیدگاه ابن‌سینا، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قوام صفری، مهدی(1386)، مابعد الطبیعه چگونه ممکن است؟، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ نخست مصباح یزدی، محمدتقی(1405هـ)، تعلیقه علی نهایه الحکمه، قم، مؤسسه در راه حق مبانی
آمار تعداد مشاهده مقاله: 25 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 15

فرایند"خویش" فهمی انسان در نظر ابن سینا